Aandacht voor veiligheid van mens en milieu bij energiewinning en mijnbouw
Het bijdragen aan de veiligheid voor mens en milieu bij de energiewinning en mijnbouw in Nederland stelt SodM voor flinke uitdagingen. Op meerdere terreinen maakt SodM zich als onafhankelijk toezichthouder hier sterk voor. Lees het vandaag verschenen jaarverslag van SodM 2022, met daarin een overzicht van het toezicht en de advisering aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).
Rode draden in dit jaarverslag zijn de hernieuwde aandacht voor de veiligheid van mens en milieu, het toezicht op de nazorg en het integreren van het burgerperspectief in ons toezicht. Het zijn ook onderwerpen waarover lessen te trekken zijn naar aanleiding van zestig jaar Groninger gaswinning.
Veiligheid van de leefomgeving
Steeds vaker gaat SodM in gesprek met inwoners om hun perspectieven te begrijpen en te vragen wat zij van SodM verwachten. SodM voert al langer gesprekken met inwoners rondom de gaswinning in Groningen. Gesprekken werden geïntensiveerd met omwonenden van de olie- en gaswinning en waterinjectie in Twente en Drenthe en de voorgenomen zoutwinning in onder andere Haaksbergen. Er was contact met mensen in het dorp Roodeschool over het gasoverslagstation in het dorp en met bestuurders en inwoners in Limburg over de na-ijleffecten van de voormalige steenkoolwinning. Een aantal mensen in Groningen maakten zich zorgen over het vrijkomen van kwikdampen bij het koken op Gronings aardgas. Uit onderzoek van SodM is gebleken dat huishoudens hierdoor geen gezondheidsrisico’s hebben gelopen.
Veiligheid voor het milieu
SodM heeft geconstateerd dat veel milieuvergunningen niet actueel zijn. Als onderdeel van het gezamenlijke milieuversterkingsprogramma hebben EZK en SodM in 2022 een groot aantal vergunningen van aardolie- en gaswinningslocaties doorgelicht. 80 van de 110 getoetste vergunningen bleken niet actueel. Met deze analyse kan het bevoegd gezag (EZK) nu deze vergunningen met ondersteuning van SodM aanpassen aan huidige wet- en regelgeving, zodat de risico’s voor mens en milieu goed beheerst worden en binnen de wettelijke grenzen blijven.
Ook op andere terreinen draagt SodM bij aan milieuveiligheid. In opdracht van SodM doet het RIVM onderzoek naar mogelijke ondergrondse chemische effecten van de injectie van productiewater. SodM kijkt kritisch mee met de monitoring van de grondwaterkwaliteit in Limburg, nu het mijnwater aan het stijgen is. SodM is extra alert als het gaat om kwetsbare (natuur)gebieden zoals de Waddenzee. Zo adviseerde SodM om de door de NAM aangevraagde gaswinning bij Ternaard te begrenzen. Bij haar advisering baseert SodM zich op de best beschikbare wetenschappelijke inzichten.
Veiligheid op de (zeer) lange termijn
SodM heeft toenemende aandacht voor mogelijke risico’s en na-ijleffecten op plekken waar de actieve winning van delfstoffen is beëindigd. De steenkoolwinning in Limburg is gestopt, maar het risico blijft dat er schade ontstaat aan woningen en infrastructuur en dat bodemwater verontreinigd raakt. SodM vindt het belangrijk dat mijnbouwbedrijven al bij hun huidige activiteiten nadenken over mogelijke na-ijleffecten als zij de winning staken. Doel moet zijn om te voorkomen dat risicomanagement tot vele tientallen jaren nadat de mijnbouw is gestaakt noodzakelijk is terwijl de mijnbouworganisaties dan mogelijk zelf niet meer bestaan. SodM ondersteunt EZK bij wijzigingsvoorstellen voor de mijnbouwwet, zodat er een duidelijk wettelijk kader ontstaat voor lange termijn nazorg.
De lessen van de Groninger gaswinning
De parlementaire enquête aardgaswinning Groningen heeft geleid tot belangrijke lessen over veiligheid tijdens en na de winning, dus ook als de winning (nagenoeg) is gestaakt. In navolging van de aanbevelingen van de parlementaire enquête zal SodM werken aan het verstevigen van haar specialistische kennis met betrekking tot de risico’s van de energiewinning en mijnbouw. Ook zal SodM haar ontwikkeling doorzetten om het burgerperspectief een plaats te geven in het toezicht.
De enquêtecommissie heeft eveneens aanbevolen om de onafhankelijke positie van SodM en de andere rijksinspecties te verstevigen. SodM vraagt de regering dan ook om zoals de enquêtecommissie aanbeveelt de adviezen van de inspectieraad over te nemen en te verankeren in de nog in te dienen wet op de rijksinspecties. Ook vraagt SodM aan de regering om zonder omwegen collegiaal bestuur in te stellen voor SodM en in lijn met de aanbeveling van de enquêtecommissie de beoordeling van het in te stellen bestuurscollege niet afhankelijk te maken van de secretaris-generaal van het eigen ministerie.