Veelgestelde vragen over geothermie

Nee.

Ja, dat is mogelijk. Sommige gebieden hebben een groter risico op aardbevingen (seismiciteit), bijvoorbeeld bij bestaande breuken in de ondergrond die al eerder actief waren. In Nederland is het risico in Limburg en in Groningen hoger. Het is dus minder wenselijk dat daar geothermie plaatsvindt.

Het KNMI heeft een meetnetwerk dat alle bevingen in Nederland met een magnitude groter dan 1,5 meet en ook veel kleinere bevingen. De metingen zijn in te zien op de website van het KNMI.
Operators moeten een beving in de buurt van de winning direct bij SodM melden.

Ten eerste door bevingen die optreden te vergelijken met wat er in het winningsplan beschreven is. Ten tweede door in het winningsplan (als het risico op schade door bevingen relatief groot is) een risicobeheersysteem af te spreken: vanaf welke magnitude beving gelden extra voorwaarden en wanneer moet de winning worden stilgelegd. Als er een beving zou optreden waar dat niet is voorzien, kan SodM de winning stilleggen.

Het stilzetten van de installatie kan met een druk op de knop. Het duurt dan nog enkele uren tot enkele dagen tot het drukverschil tussen de reservoirs weg is, en de vloeistofdruk weer overal op het niveau van voor de winning is.

Bodemdaling komt bij aardwarmte nauwelijks voor omdat er geen materiaal uit de aarde wordt weggehaald: het water dat de operator omhoog pompt, gaat ook weer terug de bodem in. De enkele millimeters bodemdaling die in tientallen jaren zouden kunnen plaatsvinden, zijn veel minder dan de bodemdaling veroorzaakt door bijvoorbeeld een lager grondwaterpeil.

Nee, want de ondergrond is niet vergelijkbaar. In Staufen kwam anhydriet in de ondergrond in aanraking met zoet, ondiep water waardoor gips ontstaat. Bij die reactie zet het uit. Dat is in Nederland niet mogelijk omdat deze lagen niet ondiep in Nederland voorkomen. Daarnaast zijn de eisen aan de verbuizing in Nederland zodanig dat ‘crossflow’ wordt voorkomen.

Volgens de wet moet de operator alles doen wat redelijkerwijs van hen verwacht kan worden om schade door seismiciteit te voorkomen. SodM ziet hierop toe. Wanneer u toch vermoedt dat u schade heeft door seismiciteit veroorzaakt door de winning van geothermie, kunt u dat melden bij de mijnbouwonderneming. Als u het niet eens zou zijn met de afhandeling hiervan, kunt u zich richten tot de Technische Commissie Bodembeweging. Deze zal de schade onderzoeken en een advies geven over de oorzaak van de schade. Binnenkort gaat deze regeling veranderen.

Dat is mogelijk. De taak van SodM is erop gericht deze risico’s te voorkomen of te minimaliseren en in te grijpen wanneer dat nodig is. Tijdens de vergunningsprocedures beoordeelt SodM de aanvraag op het inzichtelijk hebben van de mogelijke effecten op natuur en milieu. Tijdens het toezicht kijken wij of de maatregelen die getroffen zijn daadwerkelijk voldoende bescherming bieden.

Als SodM tijdens het toezicht een lekkage of onveilige situatie ziet, treden we handhavend op en zien toe op het uitvoeren van de noodzakelijke maatregelen om natuur en milieu te beschermen.

Putintegriteit is belangrijk bij de bescherming van het milieu. SodM beoordeelt de winningsplannen vooraf op ontwerp en onderhoud van de put. De operator moet voldoende maatregelen treffen om lekkende putten te voorkomen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de Industriestandaard Duurzaam Putontwerp. SodM ziet toe op de naleving van de maatregelen.

Als er geothermiewater uit de put lekt, kan dit effect hebben op de lagen rondom de put, door het hogere zoutgehalte en hogere temperatuur van het geothermiewater. Grondwaterlagen liggen veel ondieper (tot 400-500 m) dan het geothermiereservoir (meer dan 2000 m diep). Het bovenste stuk van de put, waar de put door grondwaterlagen heen gaat, is beschermd met extra barrières. In grondwaterwinnings- en grondwaterbeschermingszones mag in principe niet worden geboord.

Nee. Geothermiewater wordt uit veel diepere lagen gepompt, deze lagen staan niet in verbinding met de ondiepere grondwaterlagen.

Bij geothermie worden mijnbouwhulpstoffen gebruikt. Dit zijn stoffen die bacteriegroei in de buis en corrosie van de buis voorkomen. De operator moet rapporteren welke en hoeveel chemicaliën worden gebruikt. Deze gegevens staan op NLOG.nl. De gebruikte chemicaliën moeten voldoen aan de wet- en regelgeving zoals REACH.

Het werkprogramma van de operator bevat een verplichte chemicaliënlijst. Bij de beoordeling van het werkprogramma controleert SodM of deze lijst correct is. Tijdens veldinspecties controleert SodM de wijze van opslag, vervoer, de veiligheidsinformatiebladen en de beschermingsmiddelen voor werknemers en milieu van gebruikte stoffen en afvalstoffen.

Dat kan. Geluidsoverlast kan vooral optreden bij de aanleg van de put (boring), bij grootschalig onderhoud aan de put (waarvoor een boortoren nodig is) en wanneer de put verlaten wordt (abandonnering). SodM houdt toezicht op de geluidsnormen en kan daarbij metingen uitvoeren.

SodM ziet toe op naleving van de eisen voor milieu en veiligheid voor de veilige toepassing van geothermie. Als de operator normen overtreedt, kan SodM handhaven. In het Toezichtarrangement Geothermie staat hoe het toezicht van SodM eruitziet en welke wetgeving dit betreft. SodM inspecteert risicogestuurd, afhankelijk van de fase in het winningsproces.

De operator levert maandelijks rapportages aan TNO met onder meer productie- en injectiecijfers. Een deel van deze gegevens staat op www.nlog.nl.

Voor wat betreft de diepe ondergrond kan SodM ingrijpen als er bijvoorbeeld meer productie is, meer bodemdaling optreedt of wanneer er meer of zwaardere bevingen optreden dan is voorzien in het winningsplan waarmee de minister heeft ingestemd. Dit gebeurt vooral wanneer de veiligheid in het geding is.

SodM houdt ook toezicht op en kan handhaven op onder meer de Arbeidsomstandighedenwet, de Wet milieubeheer en de Kernenergiewet. Zie het overzicht in het Toezichtarrangement Geothermie.

Geothermie wordt in Nederland nog niet zo lang toegepast. In het buitenland bestaan vergelijkbare projecten die, voor zover SodM bekend, 20-25 jaar veilig produceren. Voor de effecten op de veel langere termijn (honderden jaren) worden modellen gebruikt. Deze laten zien dat de ondergrondse situatie na het stoppen van de winning teruggaat naar de oorspronkelijke situatie (voor de winning). Als geothermie volgens de vergunning plaatsvindt, voorzien de modellen geen (schadelijke) langetermijneffecten.