Alle inwoners van Nederland krijgen de komende jaren met de overgang naar duurzame energie te maken. Huizen en kantoren gaan van het aardgas af. Met wat aanpassingen zal het huidige aardgasnet naar verwachting gebruikt gaan worden voor het transport van andere gassen, zoals groengas en waterstof.
Om het stroom- en gasnet ook binnen de coronarichtlijnen betrouwbaar te houden, nemen de netbeheerders verschillende maatregelen.
Hoe komt het gas bij de huizen?
Om het gas in een woning of kantoor te krijgen, ligt in de grond in vrijwel iedere straat in Nederland een leidingnetwerk: het gasnet. Dit is een stelsel van aan elkaar gekoppelde leidingen. Door deze leidingen wordt het gas onder lage druk naar de meterkast gebracht. Hier en daar liggen nog oude leidingen van grijsgietijzer of asbestcement. Deze worden uit oogpunt van veiligheid allemaal vervangen.
Hoe is het beheer van de gasnetten in Nederland geregeld?
De meeste gasnetten zijn in handen van de netbeheerders. Er zijn zeven regionale netbeheerders in Nederland. Naast het gasnet beheren zij ook het elektriciteitsnetwerk in hun gebied. Alle netbeheerders zijn verenigd in de belangenorganisatie Netbeheer Nederland. Het is de taak van de regionale netbeheerder om er voor te zorgen dat zijn gasnetwerk betrouwbaar, veilig en duurzaam is. Daarnaast zijn er honderden kleine gasnetten in handen van particuliere eigenaren. Deze liggen onder bijvoorbeeld recreatieparken en bedrijventerreinen. De gasleidingen die verder de woning in gaan, naar bijvoorbeeld een kachel, fornuis of cv-ketel, vallen onder verantwoordelijkheid van de eigenaar van het pand.
Wat is de rol van het Staatstoezicht op de Mijnen?
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) houdt toezicht op de regionale netbeheerders en op de particuliere eigenaren van kleine gasnetten. Bij het toezicht ligt de nadruk op de veiligheid van het netwerk, de gasmeter en het gas. SodM heeft de bevoegdheid tot het opleggen van een last onder dwangsom, een last onder bestuursdwang of een aanwijzing handhavend op te treden bij een dreigende overtreding.
Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten voor SodM?
Dit zijn de belangrijkste aandachtspunten voor SodM:
- Graafwerkzaamheden; er gaat veel gegraven worden in de ondergrond met de aanleg van warmtenetten en verbetering van het elektriciteitsnet, naast het gewone onderhoud aan bestaande leidingen en kabels. Netbeheerders moeten bij deze graafwerkzaamheden letten op de reeds aanwezige gasnetten in de grond. SodM registreert en analyseert schades en treedt waar nodig samen met toezichthouder Agentschap Telecom op.
- Vervangen van oude gasleidingen; oude leidingen van grijsgietijzer of asbestcement vormen een veiligheidsrisico omdat hier scheuren en breuken in kunnen ontstaan waaruit het gas ontsnapt. Aangespoord door SodM zijn netbeheerders bezig deze leidingen te inspecteren, versneld te vervangen en bewoners goed te infomeren over de risico’s.
- Veiligheid van de slimme gasmeter; Netbeheerders zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van de gasmeters die zij installeren. Problemen met de slimme gasmeter, van welke aard dan ook, moeten niet alleen door een technische bril worden bekeken, maar zo spoedig en volledig mogelijk worden opgelost, zodat de consument het vertrouwen in de slimme meter behoudt.
- Particuliere gasnetten; Kleine particuliere gasnetten vallen sinds 2018 onder het toezicht van SodM. Ook deze gasnetten moeten veilig zijn. Sindsdien is SodM gestart met het in kaart brengen van de precieze omvang en van het risicoprofiel van deze netten.
- Toevoegen van geur aan aardgas (odorisatie); Aardgas is reukloos. Odorisatie maakt het mogelijk om al kleine concentraties gas in de lucht te ruiken, nog voordat explosiegevaar optreedt. Netbeheerders werken aan een veiligheidsbeleid voor odorisatie. SodM doet onderzoek om beter inzicht te krijgen in de risico's rond niet of te veel odoriseren van aardgas.
- Experimenten met groengas of waterstofgas; Groengas en waterstof kunnen een belangrijke rol spelen in de energietransitie. Netbeheerders voeren hier al de eerste experimenten mee uit. SodM vindt dat het toezicht op het veilig transporteren en gebruiken van waterstof goed geregeld moet worden. Daarvoor moeten de bevoegdheden voor toezicht en handhaving in de wet worden geregeld. SodM is hierover in gesprek met de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK).
Samenwerking met andere toezichthouders
Behalve SodM zijn er nog andere organisaties die toezicht houden op het gasnet in Nederland. De regionale gasnetten zijn aangesloten op het landelijke netwerk van Gasunie Transport Services. De Inspectie Leefomgeving en Transport houdt toezicht op de veiligheid van dit landelijk gasnet. De Autoriteit Consument & Markt ziet er onder andere op toe dat de investeringen van netbeheerders zo efficiënt mogelijk worden uitgevoerd. Dan betalen consumenten en bedrijven niet meer dan strikt nodig is voor het transport van energie. Gasnetten kunnen worden beschadigd bij graafwerkzaamheden in de grond. Het Agentschap Telecom zorgt ervoor dat informatie over waar deze leidingen in de grond liggen gedeeld wordt om graafschades te voorkomen. SodM werkt met al deze toezichthouders samen om ervoor te zorgen dat het Nederlandse gasnet veilig is, nu en in de toekomst.