Aardbevingen in Groningen zijn het gevolg van de jarenlange gaswinning. Onzekerheden over de aardbevingen, over de impact op de woning, en door het lange wachten op versterking en schadeafhandeling, kunnen leiden tot langdurige stress en gezondheidsklachten bij bewoners in het aardbevingsgebied.
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseert de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) over de veiligheid in Groningen als gevolg van de voormalige gaswinning. Onder veiligheid verstaat SodM niet alleen de veiligheid van woningen maar ook de gezondheid en het welbevinden van de bewoners.
Staatstoezicht op de Mijnen ziet toe op veilige gaswinning in Groningen. En dat is nodig, want gaswinning veroorzaakt aardbevingen, schade aan bebouwing en vormt een veiligheidsrisico. Dat werkt als volgt. Het gas bevindt zich op 3 kilometer diepte, in zandsteen. In deze laag zitten
breuken. Als het gas omhoog wordt gepompt, neemt de druk op die plek af. De bodem krimpt in elkaar, wat spanning geeft op de breuken. Hierdoor ontstaat een aardbeving. Na advies van SodM heeft de regering besloten de gaswinning te stoppen. Positief, want dan gaat heel Groningen voldoen aan de wettelijke veiligheidsnorm. Het veiligheidsrisico als gevolg van aardbevingen door gaswinning in Groningen is dan gelijk aan natuurrampen, zoals overstromingen, op andere plaatsen in Nederland. Het stoppen van de gaswinning betekent echter niet dat de aardbevingen ook direct stoppen. Want de bodem heeft tijd nodig om te stabiliseren. De kans op aardbevingen - óók zwaardere - en schade blijft nog enige tijd bestaan, maar wordt steeds kleiner. Hoe lang dit precies duurt weet niemand. Daarom blijven we onderzoek
doen naar de Groningse bodem. Zodat Groningers zich net zo veilig kunnen voelen als de rest van Nederland. Meer weten? Ga naar www.sodm.nl/gaswinning
Stoppen gaswinning én versterking huizen nodig voor de veiligheid
Op 19 april 2024 is het Groningen-gasveld definitief gesloten. Hiermee is het nog niet veilig in Groningen. De aardbevingen zullen nog doorgaan – en die kunnen zwaar genoeg zijn om gebouwen (gedeeltelijk) te laten instorten. Daarom moeten er nog steeds woningen versterkt worden in het gebied. Dit duurt lang en zorgt voor onzekerheid. Uit onderzoek onder de inwoners blijkt dat stress en gevoelens van onveiligheid tot (ernstige) gezondheidsklachten kunnen leiden.
Maatschappelijke ontwrichting als gevolg van de gaswinning
De aardbevingsproblematiek leidt tot maatschappelijke ontwrichting in Groningen. Daarom adviseert SodM de minister van EZK sinds 2019 om de versterkingsopgave als een crisis aan te pakken. Het tempo waarop de versterking gaat moet aanzienlijk omhoog. Alleen dan wordt de vereiste snelheid bereikt die nodig is voor de veiligheid van de mensen in Groningen. SodM houdt toezicht op de voortgang van de versterking en de ontmanteling van de mijnbouwlocaties. Daarnaast monitort SodM de na-ijlende effecten van de gaswinning, waaronder de aardbevingen, bodemdaling en de gezondheid van de bewoners. Daarover adviseert SodM het ministerie via voortgangsrapportages.
Huidige bevingen resultaat van zestig jaar gaswinning
De jarenlange gaswinning heeft voor drukverschillen gezorgd in het Groningen-gasveld. Zo is de druk rondom de clusters in Loppersum waar de winning sinds 2018 gestopt is, relatief hoog. In het zuiden, waar tot 2024 gas gewonnen is, is de druk lager. Deze druk is zich nu aan het vereffenen. Het aardgas stroomt van plekken met een hoge druk naar plekken met een lage druk. Dit proces veroorzaakt spanningen op breuken in de diepe ondergrond, die tot bevingen kunnen leiden. Pas als die druk overal gelijk is, zullen er geen gasgerelateerde aardbevingen meer zijn. Daarom gaan de aardbevingen door, ook nu de winning uit het Groningen-gasveld helemaal gestopt is. Het proces van drukvereffening zal mogelijk nog tientallen jaren duren. In de tussentijd neemt de kans op zware aardbevingen, en het totale aantal aardbevingen naar verwachting wel af.
Aantal aardbevingen in het Groningen-gasveld
| | M +3,5 | M 3,0-3,5 | M 2,5-3,0 | M 2,0-2,5 | M 1,5-2,0 |
|---|---|---|---|---|---|
| 2010 | 0 | 0 | 2 | 3 | 10 |
| 2011 | 0 | 1 | 2 | 4 | 22 |
| 2012 | 1 | 0 | 0 | 2 | 17 |
| 2013 | 0 | 2 | 3 | 7 | 17 |
| 2014 | 0 | 1 | 4 | 4 | 10 |
| 2015 | 0 | 1 | 1 | 6 | 13 |
| 2016 | 0 | 0 | 0 | 3 | 10 |
| 2017 | 0 | 0 | 1 | 3 | 14 |
| 2018 | 0 | 1 | 1 | 2 | 11 |
| 2019 | 0 | 1 | 1 | 0 | 9 |
| 2020 | 0 | 0 | 2 | 4 | 10 |
| 2021 | 0 | 1 | 1 | 5 | 5 |
| 2022 | 0 | 1 | 2 | 3 | 6 |
| 2023 | 0 | 0 | 0 | 2 | 7 |
Met een totaal van 9 aardbevingen boven de 1,5 daalt het aantal bevingen in het Groningen-gasveld in 2023 in vergelijking tot 2022. Voor het eerst sinds 2016 was er geen beving van magnitude 2,5 of hoger. De zwaarste aardbeving had een magnitude van 2,1 en was op 12 april bij Zijldijk. In 2022 was de zwaarste aardbeving op 8 oktober bij Wirdum met een magnitude van 3,1. Hoewel de zwaarte van de aardbevingen en het totale aantal aardbevingen dit jaar is afgenomen, kunnen er helaas nog steeds bevingen plaatsvinden met een magnitude van 3,0 of hoger.
Jaarlijkse bevingsverwachting
Sinds 2012 neemt het aantal bevingen weliswaar af, maar heeft het een aantal keer vaker gebeefd dan de jaarlijkse verwachting. Deze verwachting wordt berekend door TNO. SodM heeft EZK eind 2021 geadviseerd om de modellen waarmee deze voorspelling wordt gedaan nog eens goed tegen het licht te houden. Het afgelopen gasjaar (van 1 oktober 2022 tot 1 oktober 2023) zijn in totaal 11 bevingen met een sterkte van 1,5 of groter gemeten. Dit aantal komt overeen met de bovengrens van de onzekerheidsbandbreedte van de jaarlijkse verwachting.
Nog wel gaswinning uit 17 andere gasvelden in Groningen
De gaswinning is nog niet helemaal voorbij in de provincie. In Groningen liggen namelijk ook 17 veel kleinere gasvelden waaruit nog steeds aardgas wordt gewonnen. In sommige van deze velden komen ook bevingen voor. De zwaarste zijn bevingen geweest met een kracht van 1,7 op de schaal van Richter, waarvan de laatste op 17 november 2022 in het gasveld van Kommerzijl.