Injectie van productiewater in Twente

In Twente wordt dit productiewater geïnjecteerd in lege gasvelden. Boven deze velden ligt een gesteentelaag die het aardgas voor miljoenen jaren heeft afgesloten. Dezelfde laag voorkomt dat het water zich uit het reservoir naar bovenliggende lagen kan verspreiden. 

Verscherpt toezicht

Alle activiteiten van de NAM rondom de injectie van productiewater afkomstig van de oliewinning in Schoonebeek staan sinds juni 2021 onder verscherpt toezicht van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Van de NAM wordt verwacht dat zij in de periode van verscherpt toezicht intensief werkt aan de vereiste verbeteringen en onderzoeken, die zijn opgelegd door SodM. SodM houdt in deze periode nauw contact met de NAM om deze verbeteringen en onderzoeken te volgen. Daarnaast voert SodM extra (onverwachte) inspecties uit. Pas als SodM ervan overtuigd is dat de NAM de risico’s van waterinjectie in de diepe ondergrond afdoende beheerst, kan het verscherpte toezicht worden beëindigd.  

Hoe ziet het reguliere toezicht op de waterinjectie in Twente er uit?

De NAM is er voor verantwoordelijk dat de waterinjectie veilig verloopt. SodM ziet erop toe dat de NAM zijn verantwoordelijkheid neemt. De veiligheid van de waterinjectie wordt op de volgende punten gecontroleerd:

• Dagelijkse veiligheid van de putten en leidingen
  De NAM heeft een veiligheidsmanagementsysteem voor de injectieputten en bovengrondse transportleidingen. Met dit systeem kan de NAM de putten en leidingen in de gaten houden en zo nodig tijdig actie ondernemen. De NAM is verplicht bijzonderheden die opgemerkt worden in het systeem te melden aan SodM. Daarnaast controleert SodM jaarlijks of het systeem naar behoren werkt.
• Zesjaarlijkse technische evaluatie
  Specifiek voor Twente heeft de NAM een waterinjectiemanagementplan. SodM heeft dit plan vooraf beoordeeld en goed bevonden. Hierin staan verplichte controles die de NAM moet uitvoeren (en hoe vaak) naar o.a. de verbuizing van de put, het injectiereservoir en de afsluitende gesteentelaag. SodM ziet erop toe dat de NAM de verplichte metingen uitvoert en de juiste acties aan de resultaten ervan verbindt. De NAM moet elke zes jaar een uitgebreide technische evaluatie uitvoeren naar de metingen die volgens dit plan worden uitgevoerd. SodM controleert deze evaluatie op volledigheid en inhoud.
• Jaarlijkse rapportage van het geïnjecteerde water
  De NAM moet jaarlijks een waterinjectierapportage opleveren. Hierin rapporteert de NAM over hoeveelheden en de samenstelling van het geïnjecteerde productiewater, de injectiedrukken en de hoeveelheid gebruikte mijnbouwhulpstoffen. SodM beoordeelt deze rapportages, en neemt zo nodig steekproeven om de opgegeven waarden te controleren.
• Meten van de bodemdaling
  Eventuele  bodemdaling in het gebied rondom de voormalige gaswinning in Twente wordt periodiek gemeten door de NAM via een dekkend net van meetpunten. Elke vijf jaar dient de NAM een meetregister in bij SodM. SodM controleert dan of de metingen zorgvuldig zijn uitgevoerd. Uit het meest recente meetregister wordt duidelijk dat de bodemdaling de afgelopen vijf jaar zeer minimaal is geweest.
• Monitoren van bodemtrillingen
  De NAM heef bij de waterinjectielocaties meters geïnstalleerd om eventuele trillingen in de ondergrond te kunnen meten. Hiervoor heeft de NAM een seismisch risicobeheersplan bij SodM moeten indienen. Hierin staat omschreven hoe trillingen worden gemonitord en welke acties de NAM onderneemt, mocht zich een beving voordoen. SodM heeft dit plan beoordeeld en ziet toe dat de NAM zich hieraan houdt.
• Inspectie op locatie
  Inspecteurs van SodM controleren ter plekke of de NAM werkt overeenkomstig de wettelijke verplichtingen. Dit zijn verplichtingen uit de Wabo-vergunningen, waterinjectievergunningen, het waterinjectiemanagementplan, de waterinjectierapportage en  Arbowetgeving.

Aanvullend onderzoek naar het risico van zoutoplossing en aardbevingen

Naast het controleren of de NAM zich aan de verplichtingen houdt, kan SodM de NAM ook opdragen om onderzoeken uit te voeren. Zo heeft de NAM onderzoek gedaan naar het risico van het oplossen van de zoutlaag die het reservoir afsluit en de kans op aardbevingen als gevolg van de waterinjectie. SodM heeft internationale experts gevraagd om deze rapporten van NAM onafhankelijk te beoordelen. Mede op basis van deze externe reviews is SodM van oordeel dat beide risico’s zeer beperkt zijn. De vorming van holle ruimtes in de diepe ondergrond wordt door SodM redelijkerwijs uitgesloten. In opdracht van SodM heeft de NAM in 2016 een integrale risico-analyse gemaakt van al deze onderzochte risico’s. De NAM heeft in 2022 de risico's van de waterinjectie opnieuw in kaart gebracht en haar monitoringsprogramma aangescherpt. 

Elke zes jaar verwerking van productiewater heroverwogen

Volgens de vergunning moet de NAM elke zes jaar onderzoeken of injectie nog steeds de beste methode is om het productiewater te verwerken in Twente. Hierbij worden verschillende milieuaspecten, risico’s en kosten afgewogen. Naar aanleiding van deze alternatievenweging heeft EZK in 2017 geconcludeerd dat waterinjectie nog steeds de meest geschikte verwerkingsmethode is. In 2021 is een nieuwe alternatievenweging gestart. SodM ziet hierbij toe op zowel het proces, als de kwaliteit van de uitgevoerde onderzoeken. Eind 2022 oordeelde SodM dat het onderzoek van de NAM onvoldoende was onderbouwd en uitgewerkt om de alternatieven te kunnen wegen. De NAM heeft tot 1 maart 2023 gekregen om het onderzoek aan te vullen. Daarnaast wil SodM dat de NAM ook de impact van de waterinjectie-activiteiten op de omwonenden een plek geeft in deze afweging.

Waar vindt injectie van productiewater plaats?

Op dit moment ligt de injectie van productiewater stil in Twente. Sinds 2011 heeft de NAM productiewater geïnjecteerd in drie lege gasvelden. Hiervoor zijn elf putten gebruikt: Tubbergen-7 (TUB7), Tubbergen-10 (TUB10), Rossum Weerselo 2 (ROW2), Rossum Weerselo 3 (ROW3), Rossum Weerselo 4 (ROW4), Rossum Weerselo 5 (ROW5), Rossum Weerselo 7 (ROW7), Rossum Weerselo 9 (ROW9) Tubbergen-Mander 1 (TUM1), Tubbergen-Mander 2 (TUM2) en Tubbergen-Mander 3 (TUM3). Niet alle putten kunnen nog worden gebruikt om productiewater te injecteren.